Primaire en secundaire emoties begrijpen: een pad naar emotionele genezing

Emoties zijn complexe en veelzijdige aspecten van de menselijke ervaring die een cruciale rol spelen bij het vormgeven van onze percepties, beslissingen en algemeen welzijn.  De emoties die we voelen zijn een persoonlijke ervaring, wat betekent dat 2 mensen niet hetzelfde kunnen reageren op dezelfde gebeurtenis.

De hoofdgroepen van onze emoties zijn zijn Liefde, Vreugde, Verbazing, Verdriet, Angst, Afkeer, Boosheid, Schuld & Schaamte.

Er bestaan primaire en secundaire emoties. 

Primaire emoties zijn een eerste (instinctieve) reactie op iets in de buitenwereld, dus een interpretatie van een observatie. Het kan ook een reactie op een oude wonde zijn (trauma). Deze emoties zijn kortdurend (10 sec tot 2 minuten). 

Als je ze volledig doorvoelt, werken ze helend en verdwijnen daarna ook gewoon weer.  Deze emoties zijn universeel in alle culturen en omvatten vaak geluk, verdriet, angst, woede, verrassing en walging. Ze bestaan om ons in beweging te zetten. 

Secundaire emoties zijn complexer en genuanceerder. Ze ontstaan als gevolg van de manier waarop we primaire emoties interpreteren en verwerken (overtuigingen) met ons denken. 

Als je door je overlevingsmechanisme (onbewust) vind dat deze primaire emoties te pijnlijk zijn, kan je besluiten ze op dat moment niet te willen doorvoelen. Je ratio neemt de overhand en draait je volumeknop van deze emoties lager. Primaire emoties worden omgezet naar secundaire. We worden een wandelend hoofd.

Deze emoties worden ook beïnvloed door onze gedachten, overtuigingen en ervaringen uit het verleden. Het "triggert'' een oude herinnering van dezelfde emotie en gaat dan over naar het verdedigingssysteem of de strategie die we toen hebben ontwikkeld om hier mee te kunnen omgaan en kunnen zo helaas bijdragen tot het in stand houden van langdurige en belemmerende kernovertuigingen. Vb. Ik ben niet goed genoeg, ik ben geen liefde waard,...                  

• Een voorbeeld van zo'n omzetting is bvb. initieel verdriet dat wordt omgezet naar boosheid, agressie, schaamte of depressie. Of als iemand ons bijvoorbeeld bekritiseert (wat de primaire emotie van pijn veroorzaakt), kunnen we reageren met secundaire emoties zoals schaamte, schuld of wrok op basis van onze interpretatie van de situatie.

Het risico is dat je ongezonde patronen ontwikkeld, zoals verslavingen (dopamine, adrenaline,..), omdat je je gevoelens zo hebt afgezwakt dat je je anders niet meer levend voelt. Of je duwt jezelf in de "slachtofferrol", wat een zeer zware tol heeft op de mensen rond je, want dit is erg energie rovend voor degenen waarmee je op deze manier omgaat. Ze zullen zich leeggezogen voelen en geneigd zijn om je uit de weg te gaan.

Het is dus cruciaal voor je geestelijke gezondheid en de gezondheid van je relaties, dat je je hiervan bewust probeert te worden. Het is essentieel om deze secundaire emoties te herkennen en te begrijpen, omdat ze vaak een belemmering kunnen vormen voor persoonlijke groei en welzijn.

Hoe kan je secundaire emoties nu helen? Er zijn verschillende acties die je kan ondernemen om hier in te groeien.

• Zelfbewustzijn:

Begin met je bewust te worden van je emotionele reacties. Besteed aandacht aan de primaire emoties die secundaire reacties veroorzaken.

Reflecteer op de gedachten en overtuigingen die bijdragen aan de ontwikkeling van secundaire emoties. Identificeer patronen in je emotionele reacties.

• Mindfulness en acceptatie:

Oefen mindfulness om aanwezig te blijven in het moment en observeer je emoties zonder oordeel. Probeer mild te zijn naar jezelf en anderen.

Accepteer dat emoties, zowel primaire als secundaire, een natuurlijk onderdeel zijn van de menselijke ervaring. Vermijd het onderdrukken of ontkennen ervan.

• Therapeutische ondersteuning:

Zoek indien nodig professionele hulp. Therapeuten kunnen waardevolle inzichten geven in de wortels van secundaire emoties en je begeleiden bij het genezingsproces.

Cognitieve gedragstherapie (CGT), ACT, NLP,  IFS therapie, familieopstellingen en andere therapeutische modaliteiten kunnen effectief zijn bij het aanpakken en herkaderen van denkpatronen die bijdragen aan secundaire emoties.

Lichaamswerk zoals Shiatsu, massage, osteopathie of klankheling kan zeker ook een positieve ondersteuning bieden. Probeer dit zeker op regelmatige basis in je leven te integreren.

• Communicatie:

Ga open en eerlijke communicatie aan met vertrouwde vrienden, familie of partners. Het delen van je gedachten en gevoelens kan steun en perspectief bieden.

Zorg ervoor dat je je behoeften en grenzen in relaties uitdrukt om de opeenhoping van onuitgesproken emoties te voorkomen.

Zoek in alle gesprekken met jezelf of anderen naar de primaire emoties en probeer ook in gesprekken hierop te focussen ipv je over te geven aan de secundaire emoties.

Elke actie in relatie heeft meestal een positieve intentie, dus blijf vragen stellen om hier achter te komen. De strategieën die de personen gebruiken, om deze intentie te bereiken, kunnen namelijk al eens een verkeerde uitwerking hebben.  Blijf nieuwsgierig!

• Cultiveer positieve coping-mechanismen:

Ontwikkel gezonde coping-mechanismen zoals lichaamsbeweging, meditatie, journaling of creatieve uitlaatkleppen om emoties constructief te kanaliseren en te verwerken. Emoties zijn letterlijk energie in beweging en zullen blijven vastzitten in het lichaam als er niets mee wordt gedaan. Yoga, dansen of eens lekker shaken op Omar Kattan kan erg goed werken om vastzittende stress uit je lichaam te krijgen.

Identificeer activiteiten die vreugde en voldoening brengen en helpen de impact van negatieve emoties tegen te gaan en doe hier meer van. Zoek authentieke verbinding met anderen of kijk waar je je positief kan inzetten voor je community.

Conclusie:

Het begrijpen van de wisselwerking tussen primaire en secundaire emoties is cruciaal voor emotioneel welzijn. Door zelfbewustzijn te cultiveren, mindfulness te beoefenen, therapeutische ondersteuning te zoeken, open communicatie te bevorderen en positieve coping-mechanismen aan te nemen, kunnen we beginnen aan een reis van genezing en groei.

Onthoud dat emotionele genezing een proces is en dat elke stap die wordt gezet om secundaire emoties te begrijpen en te beheersen, bijdraagt aan een veerkrachtiger en vreugdevoller leven.